Կարդում ենք Հենրիկ Էդոյան

Դատապարտված սենյակիս պատերին, նրանք էլ՝ փոխադաարձ, մի բաժակ թեյ եմ լցնում և նստում պատուհանի առջև։ Խաղաղ մթնոլորտ է տիրում։ Անծանոթ խաղաղություն է, չկա օրը խափանելու սպասողությունը, չկա դռան հետևի անակնկալը։ Կա միայն հանգիստ միջավայր։ Այսպսի հագնիստ միջավայրում էլ կարդում եմ Հենրիկ Էդոյան. չգիտեմ՝ ինչից է, բայց իր ստեղծագործությունները այսօրվա առօրյայիս հետ ինչ-որ տեղ շատ լավ են կապակցվում։ Ավելի լավ ժամանակ չկար նրա գրերին ծանոթանալու։ Մի քանիսը ձայնագրել եմ, մի քանիսը՝ առանձնացրել։ Մեծ հաճույքով դրանք էլ կձայնագրեի, սակայն ինչ-որ բան այն չէր։ Չէր ստացվում։ Այսօր նորից կարդացի առանցնացրածներս, և նկատեցի, որ դրանց մեջ կա մի իրար նման բան։ Ընդհանրապես պոեզիայի ձայնագրումը իր մեջ անձնական մի բան է պարունում։ Վերջապես այն քո միջով է անցնում, և ուզես- չուզես, քո ձայնով, քո հնչողությամբ և քո առոգանությամբ ազդում ես նրա վրա։ Իսկ այս բանաստեղծություններին չէի ուզում դիպչել, նրանց պետք է անձնական մոտեցում ցուցաբերել։ Ինչո՞ւ անձնական, տեսեք ինքներդ։  

ԱՐՑՈՒՆՔՆԵՐԸ

Ինչպիսի՞ն էր երկիրը՝ երբ առաջին անգամ
Ադամը տեսավ նրան,
և ինչպիսի՞ն կլինի՝ երբ վերջին մարդը
հրաժեշտից առաջ
կնայի նրան
արցունքների միջից: Դրանք կլինեն
Դրախտը կորցրածի
և երկրից հեռացողի
արցունքներ:
Դրանք չեն տարբերվի մեր արցունքներից:

Սա կարդալիս, պատկերացնում էի վերջին մարդուն։ Փորձում հասկանալ նրան,  բայց ինչ-որ տեղ առաջին մարդը և վերջին մարդը ինձ համար նույնը դարձան։ Չէ՞ որ մենք բոլորս մեր աշխարհը ստեղծում ենք, մշակում ու կերտում։ Մենք մեր աշխարհում առաջինն ենք և կլինենք վերջինը։ Եվ որ մեզ համար այդքան էլ կարևոր չէ ընդհաննուր աշխարհը մեր մահից հետո, քանի որ մենք մեր աշխարհը նենգաբար մեզ հետ տանում ենք։ Ինչպես ստեղծել ենք, այնպես էլ ոչնչացնում ենք։ Իհարկե, ստեղծագործությունը ամեն անգամ կարդալով տարբեր մտքեր են առաջանում, որոնց բացահայտումը կթողնեմ ձեզ։

ԲԱՅՑ Ո՞ՒՐ Է ՏԵՔՍՏԸ

Ինչը գրել ես՝ եղել է
առաջաբան:
Իսկ հիմա արդեն
վերջաբանն ես գրում: Այսպես,
միանգամից:
Բայց ո՞ւր է տեքստը,
որ դու չգրեցիր:

Ասես չհասցրինք տեքստը գրել։ Մինչ առաջաբանում սկսեցինք ճանաչել մեզ, ճանաչել ժամանակը, վայրը։ Մինչ փորձեցինք ճանաչել դերերը, արդեն հասավ ժամանակը, երբ պետք է գիրքը ցած դնենք։ Ինձ թվում է՝ մի երկա՜ր առաջաբան կստացվի, որտեղ ամեն էջում դերերը շատանում ու քչանում, որտեղ ժամանակներն են փոխվում և ահա չոր ու կոպիտ կգրվի ՎԵՐՋ։

Սիրո երգ

Նա իմ կողքին էր, հենված էր իմ ուսին, թեև ես
ինքս հենարան չունեի:
Քիչ էր մնում ընկնեի: Բայց գնում էինք,
միասին, օրվա միջով:

Դու մենակ չես

Մի՛ վախեցիր, դու մենակ չես, քո
թիկունքում կանգնած է մեկը, որ գիտի՝
ինչ է պետք, և գիտի այն ուղին, որով
դու պիտի
անցնես, նա տեսնում է քեզ, ուղղում քո քայլերը,
ջնջում քո սխալները: Դու մենակ չես:
Սպասի՛ր: Մեկը քեզ համար
մի տուն է կառուցում, որի գծագիրը
դրված է սեղանիդ, թեև նա ուրիշ տեղ է, մի ուրիշ քաղաքի
քարտեզի վրա: Եվ որքան միջօրեն
ավելի պարզվում է, ավելի լուսավորվում, այնքան գիշերը
ավելի խիտ է դառնում:
Բայց դու մենակ չես,
քո թիկունքում կանգնած է մեկը:
Կենսագրական տվյալներից

…և նա որոշեց իր կյանքից մի անգամ
արձակուրդ առնել իր հաշվին:

Արթնացում

Գտա ևս մեկ օր:
Գտա, բայց հետո
չգիտեմ՝ ուր պահեմ:

Այնքան լավն են, որ ուզում եմ բոլորը տեսնեք ու բոլորը կարդաք ու զգաք։ Համոզված եմ, երբ այս օրերն անցնեն ու գնան , երբ կարողանամ հանգիստ առանց մտավախությունների դուրս գալ տնից, կգնամ մեր մոտի գրախանութ և կգնեմ մի օրինակ Հենրիկ Էդոյանի գրքերիից։ 

Ձայնագրություններ՝ Պոեզիայի և պոետի մասին, Ամեն ինչ․․․