Sunday 4 April 2021

Շրջայց Արևելյան դպրոցում


Որպես սեբաստացի՝ կրթահամալիրի սովորող, կարևորում եմ դպրոցի անկեղծ ներկայացումը հանրությանը, բայց դե, ինչքան էլ պատմես կրթահամալիրի գործունեությունից, մեկ է, քեզ լիովին չեն հասկանա, ճիշտ է, ինչ-որ պատկերացում կկազմեն, սակայն համարում եմ, որ այդ պատկերացումը թերի է մնալու մինչև իրենց ոտքով չգան, չտեսնեն, թե ինչպես է իրեն սովորողը զգում, ինչպես է նա իր առօրյան անցկացնում, ու ինչպիսի միջավայրում է սովորողը զարգանում։ Դե մեր դպրոցի դռներն էլ բաց են բոլորի համար։ Այսպիսով, երբ առիթը ի հայտ եկավ ծանոթացնելու և ներկայացնելու կրթահամալիրը, ոգևորված ընդունեցի և շրջայց կազմակերպեցի։ Մեր հյուրը՝ տիկին Սիլվան, ուսուցչուհի է և դասավանդում է ԱՄՆ-ի հայկական դպրոցներից մեկում, իր հետ անցկացրած ամեն րոպեն էլ լի է գիտելիքով, նորանոր գաղափարներով ու սովորելով։ Պարբերաբար այցելում է Հայաստան՝ իրականացնելու, կազմակերպելու տարբեր նախագծեր։ Եթե ինձ հարցնեք, կասեմ, որ իսկական երևանցի է, ամեն մի ծակուծուկը ինձնից լավ գիտի։ Մեր, այսպես ասած, պարբերաբար հանդիպումների ժամանակ շատ եմ պատմել կրթահամալիրից, թե ինչպիսի հեղինակային ծրագրով ենք շարժվում, մթնոլորտի ու փոխանցած կրթության մասին, և վերջապես հասանք այն կետին, որ կրթահամալիրն այցելելով կարող ենք միայն ճիշտ հասկանալ։ 

Շնորհիվ Նառա Նիկողոսյանի կարողացանք կազմակերպել շրջայցը, որը սկսվեց հոգևոր պարապմունքով Սուրբ Երրորդությունում. Արևելյան դպրոցը պատասխանատու էր Ավագ ուրբաթ խոնարհման ուսումնական ժամերգության համար։ Հետո ճանապարհվեցինք դեպի Արևելյան դպրոց, մեր ճանապարհին էին Հյուսիսային, Մայր դպրոցները, ինչպես նաև Սարալանջը, որոնց շուրջ հենց տեղում խոսեցինք արվող նախագծերի մասին, մեր կանաչ, անցանկապատ տարածքներից սկսած մինչև այնտեղ, թե ինչպես են սովորողները հոգ տանում իրենց համայնքի մասին, հողի մշակումից մինչև խաղողի տնկիներ և այլն։ Շնորհիվ բաց ու տեսանելի պատուհանների հարկ չեղագ անգամ մտնելուլ դպրոց, որպեսզի տեսնենք՝ ինչով են զբաղված սովորողները։ Վերջնակետը Արևելյան դպրոցն էր. որոշել էի հենց այցելել կրտսեր դպրոցներից մեկը, քանի որ մեր հյուրն էլ դասավանդում է 3-ից 5-րդ դասարաններում, և ինքս էլ լավ ծանոթ եմ Արևելյան դպրոցին, այսպիսով անցանք դասարաններով,  պարտեզի  երեխաներին այցելեցինք, որոնք ոգևորված ու անկաշկանդ  շարունակում էին իրենց առօրյան, մեկ-մեկ հարցեր տալիս։ Ընկեր Նառան ներկայացնում էր սովորողի կյանքը դպրոցում, ինչպես է սովորողը իրեն իր համայնքի համար պատասխանատու զգում, ինքնուրույնություն ձեռք բերում, խոսեցինք մեր ուսումնական ճամփորդությունների մասին, և թե ինչ կարևոր դեր ունեն դրանք ուսման մեջ։ Ընկեր Նառան նշեց, որ կրթահամալիրում կրթությունը չի սահմանափակվում դասարանով՝ չորս պատերի միջև, սովորողը սովորում է այգում, ճանապարհին,  ճամփորդությունների ժամանակ, առավոտյան պարապմունքներին․․․ Արևմտյան դպրոցից հետո, մի փոքր էլ քայլեցինք դեպի Մայր դպրոց, տիկին Սիլվային ցույց տվեցի Ավագ ու Միջին դպրոցները, որտեղ արդեն մեծ տարիքի սովորողներն էին, անցանք գրադարանով, մարմնամարզության սրահներով։ Տիկին Սիլվան պատմեց իր դրական տպավորությունից, որ իր համար մեծ բացահայտում էր, և իր այս անգմվա այցելությունը Հայաստան լիակատար համարվեց կրթահամալիր այցելության շնորհիվ։ Պայմանավորցեցիք, որ հաջորդ հանդիպմանը նորից կայցելենք դպրոց, բայց այս անգամ ավելի երկար ժամկետով՝ տեսնելու այն, ինչ չհասցրինք այս անգամ։ 


Wednesday 17 February 2021

Դեպի Լոռի աշխարհ

Գիտեք, որպես շրջանավարտ սկսել եմ ուրիշ հայացքով նայել ճամփորդություններին։ Ավելի ուշադիր եմ մանրուքների նկատմամբ, փորձում եմ իմ լսածն ու տեսածը լիակատար վերլուծել կրթահամալիրում անցկացրած ճանապարհի հետ զուգահեռ։ Այս անգամ էլ ճանապարհները տանում էին դեպի հյուսիս` Լոռու մարզ։ Հետաքրքիր ձուլվածք էր, ճերմակ ձյունը լեռներին, բլուրներին տեղ-տեղ կանաչ, տեղ-տեղ սևն էր գլուխ բարձրացնում, Ձորագետի վարար կապույտը և եթե ուշադիր նայէիր, կնկատէիր նաև նորածիլ ձնծաղիկների մանուշակագույնը։ Այս անրջային տեսարանին են վկա Կուրթան, Կարմիր Աղեկ ու Արևածագ գյուղերը։ Իսկ այս երեք գյուղերի մեջ է ընկած Հնեվանքը։ Ամեն անգամ հայտնվելիս պատմամշակույթային կառույցների մոտ, համոզվում եմ, որ կարող եմ ժամերով տարածքում ման գալ, նայել, ուսումնասիրել, հիանալ։ Բացի Հնեվանքից այցելեցինք Լոռի բերդը և Տորմակավանքը։ Վերջինս, իր ավերակներով հանդերձ ունի հետաքրքիր պատմություն։ Հինգերորդ դարի եկեղեցի է, և հնարավոր է որ ճանապարհին տեսնես, բայց մեկ է չմտնես ու չուսումնասիրես։ Սակայն եկեղեցին Լոռու մարզի միանավ սրահային եկեղեցիներից լավագույն օրինակներից է։ Նաև բոլորիս ծանոթ է <<Տերն ու Ծառա ֆիլմից>>։
Երկու գիշերն էլ անցկացրեցինք Գյուլագարակում, երեկոյան՝ խարույկ, երգ- լուսաբացին՝ քայլք, ուսումնական օրվան պատրաստում։ Իսկ Տըրնդեզի տոնին մասնակցեցինք Գյուլագարակի փառատոնին, որտեղ տարբեր գյուղերից ու քաղաքներից մարդիկ եկել էին ու ներկայացնում էին իրենց համայնքը։ Դե մենք էլ հետ չմնացինք, ներկայացրեցինք սեբաստացիներիս, նույնպես մեր ակտից մասնակցությունը ունեցանք պարերգերի մեջ։ Այսպես, ի վերջո եկանք-հասանք Երևան, վառ ու զիլ հուշերով։








Նկարաշարը՝ https://julietasimonyan.wordpress.com/2021/02/15/%D5%A4%D5%A2%D5%A1-%D5%A3%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF-%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B7%D5%A1%D6%80-2/?fbclid=IwAR1g1QHblGMLIRGko0WKapMnCmU-HbEnLH4098sumb7EOvNRFQAZf8-xvDU



Saturday 30 January 2021

Տխրությանը- Խորխե Լուիս Բորխես (թարգմանություն)

Jorge Luis Borges - Wikipedia, la enciclopedia libre





Տխրությանը

Խորխե Լուիս Բորխես

Այդտեղ կա այն, ինչ կար․ Սաքսոնյան համառ սուրը

և նրա երկաթե չափածոն, 

Լաերտի որդու աքսորի ծովերն ու կղզիները,

պարսկական ոսկե լուսինը և փիլիսոփայության ու պատմության

անծայրածիր այգիները, շիրիմի հիշատակի ոսկին,

իսկ  ստվերում՝ հասմիկի բույրը։

Եվ սրանցից ոչ մեկը կարևոր չէ։

Հրաժարական տված

Տաղի գործածումը չի փրկում քեզ,

ոչ էլ կփրկի ջրեղենը երազի, 

ոչ էլ աստղը, որ  բոցավառված ա

գիշերային երկնքում մոռանում է լուսաբացը։

Միայնակ մի կին է քեզ մտահոգողը 

նման մնացածին, բայց յուրովի։

"Al triste"

Jorge Luis Borges

Ahí está lo que fue: la terca espada 


del sajón y su métrica de hierro, 

los mares y las islas del destierro 

del hijo de Laertes, la dorada 

luna del persa y los sin fin jardines 

de la filosofía y de la historia, 

el oro sepulcral de la memoria 

y en la sombra el olor de los jazmines. 

Y nada de eso importa. El resignado 

ejercicio del verso no te salva 

ni las aguas del sueño ni la estrella 

que en la arrasada noche olvida el alba. 

Una sola mujer es tu cuidado, 

igual a las demás, pero que es ella.

Անվերնագիր - Անա Մարիա Շուա (թարգմանություն)



Անվերնագիր


Անա Մարիա Շուա


Հայրս գոհ չէ ինձնից։ Ինձ նայում է ավելի տխուր քան զայրացած, քանի որ գիտի՝ իրենից գաղտնիք եմ թաքցնում։ «Դու մեռած ես»,- ուզում եմ ասել նրան, բայց վախենում  եմ, որ էլ չի վերադառնա։

 Sin título

Ana María Shua


Mi papá no está contento conmigo. Me mira más triste que enojado porque sabe que le oculto un secreto. Estás muerto, quisiera decirle. Pero tengo miedo de que no venga más.

Վիշապը -Անա Մարիա Շուա (թարգմանություն)




Վիշապը

Անա Մարիա Շուա


Վիշապի խնդիրն այն է, որ չգիտի ոչ մի բան անել։ Չափազանց ծեր է թռչելու համար,  և հազիվ թե հավի չնչին թրթիռին հասնի։ Չնայած, որ մի զույգ ծխի սյուներ են աղոտ վեր բարձրանում իր թեփուկավոր քթանցքներից, նա այլևս ի վիճակի չէ դուրս մղելու իր վրիժառու հուրը։ Հետաքրքիր է, ասում է տնօրենը, շատ հետաքրքիր է, բայց ավելի կենդանաբանակ այգու բան է, քան կրկեսի։ Զմռսած, իր ժամանակը երբ հասնի, կարելի է մի լավ գնով ծախել որևէ թանգարանին։ 

Եվ տերը, կամ երևի վիշապի ներկայացուցիչը, լքում է կրկեսը հուսահատ՝ քարշ տալով իր հոգնածությունը, մի բուսակեր վամպիրենրի ընտանիք, մի նախկին հրեշտակ, ով անհաճո ձևով ցուցադրում էր իր խեղված թևերի կոճղերը։ 

 "El dragón"

ANA MARÍA SHUA

El problema es que el dragón no sabe hacer nada. Está demasiado viejo para volar y logra apenas un patético revoloteo de gallina. Aunque un par de columnas de humo se elevan débilmente de sus narinas escamosas, ya no es capaz de expeler su fuego vengador. Es interesante, le dice el director, muy interesante, pero más apropiado para un zoológico que para un circo. Embalsamado, en su momento, podrá vendérselo por una buena suma a cualquier museo.

Y el dueño, o tal vez el representante del dragón, se va del circo desalentado, arrastrando su cansina, una familia de vampiros vegetarianos, un ex-ángel que exhibe torpemente los muñones de sus alas mutiladas.

Thursday 28 January 2021

Լուսիա Էստրադա- Թիվ կա (թարգմանություն)



Թիվ կա

Մի թիվ կա ամեն փողոցում ,

Ամեն մարմնում, ամեն անվան մեջ,

Բայց ոչ այն, որը ցույց է տալիս այն հեռավորությունը,

Որ բաժանում է ինձ առեղծվածի շեմերից ,

Անհրաժեշտ բառերի քանակ,

Որպեսզի վերջնականապես բացվեն նրա դռները ․

Ոչ այն,որ ինձ հուշում է

Թե ինչքան ժամանակ կծախսեմ

երեկոյան միջանցքներով շրջելու համար ,

Որն է այն ճանապարհը, որը տանում է դեպի խնջույքի կենտրոն,

Որ ժամին կիմանամ գաղտնիքը այգու,

Երազի կապույտի տարիքը,

Լույսի ընդլայնումը, որ համապատասխանում է ինձ ։



 Número Hay 

un número en cada calle, 

en cada cuerpo, en cada nombre, 

pero no aquel que señale la distancia

 que me separa de los umbrales del misterio,

 la cantidad de palabras necesarias 

para que se abran por fin sus puertas;

 no el que me indique

 cuánto tardaré en recorrer

 los pasillos de la tarde;

 cuál el camino que conduce

 al centro de la fiesta;

 a qué hora sabré el secreto del jardín,

 la edad azul del sueño,

 la extensión de luz que me corresponde.



Աուգուստո Մոնտերրոսո- Համերգը (թարգմանություն)



 Համերգը 

Սակավ րոպեների ընթացքում նա նրբագեղորեն կզբաղեցնի իր տեղը դաշնամուրի առջև։ Նա՝ գրեթե աննկատելի հակումով, կարժանանա հասարակության աղմկոտ հարգանքի տուրքին։ Նրա հագուստը` պատված փայլերով, կշողշողա այնպես, ասես թե լույսը արտացոլում է այն հարյուր տասնյոթ հոգու արագացրած ծափահարությունները, որոնք լցրել են այդ փոքրիկ ու բացառիկ սրահը, որտեղ իմ ընկերները կընդունվեն, կամ էլ չեն ընդունվի,- այդ մեկը երբեք չեմ կարող իմանալ. նրա մտադրությունը՝ ստեղծել ամենասքանչելի երաժշտությունը աշխարհում։Կարծում եմ, հաստատ չգիտեմ։ Բախ, Մոցարտ, Բեթհովեն։ Սովոր եմ լսելուն, որ նրանք անպարտելի են, ես ինքս էլ հավատացել եմ դրան և ասել, որ այդպես է։ Մասնավորապես, կնախընտրեի չհայտնվել այդպիսի իրավիճակում։  Խորապես համոզված եմ, ես նրանց դուր չեմ գա և կասկածում եմ, որ բոլորը գլխի կընկնեն, որ իմ ոգևորությունը կեղծ է։ Երբեք չեմ եղել արվեստի սիրահար։ Եթե աղջկաս խելքին չփչեր դաշնակահարուհի լինել, ես հիմա այս խնդրի առաջ կանգնած չէի լինի։ Բայց ես նրա հայրն եմ, և գիտեմ իմ անելիքը, պետք է լսեմ նրան և օգնեմ։ Ես գործարար մարդ եմ, ու ինձ  երջանիկ եմ զգում, միայներբ զբաղվում եմ ֆինանսներով։ Կրկնում եմ՝ ես արվեստագետ չեմ։ Եթե կա հարստություն կուտակելու , համաշխարհային շուկայում գերիշխանություն գործադրելու, մրցակիցներին ջախջախելու մի արվեստ, ապա ես այդ արվեստում առաջին տեղում եմ: Երաժշտությունը հիասքանչ է, անկասկած, բայց չգիտեմ, արդյոք աղջիկս կարող է վերստեղծել  այդ սքանչելիությունը։ Նա նույնպես կասկածում է։ Հաճախ, լսումներից հետո տեսնում եմ նրան լաց լինելիս՝ չնայած ծափահարումներին։ Մյուս կողմից էլ, եթե ինչ-որ մեկը ծափահարում է առանց ոգու, աղջիկս ունակ է ամբոխի միջից նրան նկատելու, ինչը բավական է, որ տանջվեմ, և այդտեղից սկսած վայրագաբար ատեմ նրան։Բայց հազվադեպ է պատահում, որ ինչ-որ մեկը սառնորեն է հավանություն տալիս։ Մոտիկ ընկերներս իրենց իսկ մաշկի վրա են զգացել այն, որ ծափահարության մեջ սառնությունը վտանգավոր է, և կարող է կործանել նրանց։ Եթե աղջիկս այնպիսի նշան չաներ, որ համարում է ծափահարությունները բավարար, նրանք կշարունակեին ծափահարել ամբողջ գիշեր, այն վախից, որ չլինեն առաջինը, ով կդադարի ծափահարելը։ Երբեմն սպասում են իմ հոգնելուն, որպեսզի դադարեն ծափահարելը, և այդ ժամանակ տեսնում եմ, թե ինչպես են հետևում ձեռքերիս՝ սարսափահար, որ ինձնից առաջ չընկնեն և սկիզբ տան լռությանը։Սկզբում ինձ խաբում էին, և ինձ թվում էր, թե նրանք անկեղծորեն հուզված էին, սակայն ժամանակն իզուր չի անցել. ես նրանց հասցրել եմ լավ ճանաչել։Մի շարունակական և աճող ատելություն ինձ իրենով է արել։ Սակայն ես ինքս էլ եմ կեղծ ու խարդախ, ծափահարում եմ առանց համոզմունքի։ Ես արվեստագետ չեմ, երաժշտությունն էլ գեղեցիկ է հնչում, սակայն իրականում ինձ դա չի հետաքրքրում , և ձանձրացնում է ինձ։ Իմ ընկերները նույնպես արվեստագետներ չեն, և ինձ դուր է գալիս նրանց նվաստացնել, սակայն ինձ չեն անհանգստացնում․ Այ ուրիշներն են, որ ինձ նյարդայնացնում են։ Նստում են միշտ առաջնային կարգերում և ամեն պահի ինչ-որ բան են նշում իրենց գրքույկում։ Նրանք ստանում են աղջկաս կողմից խնամքով գրված և անձամբ ուղարկված մուտքի անվճար տոմսեր։ Նրանցից նույնպես նողկանք եմ ապրում. լրագրողներ են։ Պարզ է, որ ինձից վախենում են,  և հաճախակի կարողանում եմ նրանց գնել։ Սակայն երկու-երեք հոգու լկտիությանը չափ չկա, և պահից պահ համարձակվում են ինձ ասել, թե իմ աղջիկը անպիտան կատարող է։
Աղջիկս վատ դաշնակարուհի չէ։ Դա ինձ հավաստիացնում են հենց նրա ուսուցիչները։ Ուսում է ստացել մանուկ հասակից, և շարժում է իր մատները ավելի թեթևությամբ ու ճարպկությամբ, քան իմ քարտուղարուհիներից որևէ մեկը։ Ճիշտ է, հազվադեպ եմ հասկանում նրա կատարումները, բայց դա նրանից է, որ ես արտիստ չեմ, և աղջիկս դա լավ գիտի։ Նախանձը գարշելի մեղք է։ Թշնամիներիս հետ այս փոխհարաբերությունը կարող է լինել մի քանի բացասական քնադատությունների թաքնված գործոնը։ Զարմանալի չէր լինի, եթե  այս պահին ժպտացողներից ու մի քանի րոպեից ծափահարողներից մի քանիսը, , խրախուսեն այդ բացասական  դատողությունները։Ունենալ ազդեցիկ հայր նրա համար միաժամանակ և նպաստավոր է և ճակատագրական։ Ինքս ինձ հարցնում եմ, ինչպիսին կլինէր մամուլի կարծիքը, եթե նա չլինէր իմ դուրստրը։ Համառորեն կարծում եմ, որ երբեք էլ չէր ձեռք բերի արտիստական հավակնություններ։ Դա մեզ բացի անորոշությունից և անքնությունից ուրիշ բանի չի հասցրել։ Բայց ոչ ոք այս քսան տարա ընթացքում չէր էլ կարող երազել հասնել նրան ինչին ես եմ  հասել։ Երբեք չենք կարող հաստատ իմանալ՝ ոչ նա, ոչ ես, ինչը իրականում արժեք ունի։Ծիծաղելի է, իմ նման տղամարդու համար սա է անհանգստությունս։ Եթե չլիներ այն գործոնը, որ նա իմ աղջիկն է, կհայտարաեի, որ ատում եմ նրան։Երբ ես տեսնում եմ, որ նա բեմ է դուրս գալիս, համառ դժգոհություն է եռում իմ կրծքավանդակում, իր և իմ դեմ ,որ թույլ եմ տվել նրան շարունակել այսպիսի սխալ ճանապարհով։ Իմ աղջիկն է, ճիշտ է, բայց հենց դրա համար չուներ իրավունք ինձ հետ այդպես վարվելու։ Վաղը նրա անունը կհայտնվի թերթերում և ծափահարությունները կբազմապատկվեն տպագիր տառերի տեսքով։ նա կլցվի հպարտությամբ և բարձրաձայն կկարդա գովաբանող քննադատների կարծիքը։ Այնուամենայնիվ, երբ վերջը մոտենում է , երևի թե նրանց մոտ, որոնց գովասանքը ամենահիացականն է և փառաբանվածը, հնարավոր կլինի նկատել, թե ինչպես կթրջվեն նրանց աչքերը, և թե ինչպես նրանց ձայնը կցածրանա՝ վերածվելով մի թույլ շշուկի, և ,ի վերջո, կավարտվի լացով , վշտահար և անսահման աղաղակով։ Եվ ես ինձ կզգամ, թե ինչպես է իմ ամբողջ ուժը, անկարող նրան ստիպել մտածելու ,որ իրապես նա հիանալի դաշնակարուհի է, և Բախը, Մոցարտը, և Բեթովենը գոհ կլինեին այն հմտությամբ, որով նա կենդանի է պահում իրենց պատգամը։ Արդեն իսկ տիրում է հանկարծակի լռությունը, որը ազդարարում է նրա բեմ դուրս գալը։ Շուտով նրա երկար ու ներդաշնակ մատները կսահեն ստեղնաշարի վրայով, սրահը կլցվի երաժշտությամբ, և ես կտառապեմ մեկ անգամ ևս։

EL CONCIERTO 

Dentro de escasos minutos ocupará con elegancia su lugar ante el piano. Va a recibir con una inclinación casi imperceptible el ruidoso homenaje del público. Su vestido, cubierto de lentejuelas, brillará como si la luz reflejara sobre él el acelerado aplauso de las ciento diecisiete personas que llenan esta pequeña y exclusiva sala, en la que mis amigos aprobarán o rechazarán —no lo sabré nunca— sus intentos de reproducir la más bella música, según creo, del mundo. Lo creo, no lo sé. Bach, Mozart, Beethoven. Estoy acostumbrado a oír que son insuperables y yo mismo he llegado a imaginarlo. Y a decir que lo son. Particularmente preferiría no encontrarme en tal caso. En lo íntimo estoy seguro de que no me agradan y sospecho que todos adivinan mi entusiasmo mentiroso. Nunca he sido un amante del arte. Si a mi hija no se le hubiera ocurrido ser pianista yo no tendría ahora este problema. Pero soy su padre y sé mi deber, tengo que oírla y apoyarla. Soy un hombre de negocios y sólo me siento feliz cuando manejo las finanzas. Lo repito, no soy artista. Si hay un arte en acumular una fortuna y en ejercer el dominio del mercado mundial y en aplastar a los competidores, reclamo el primer lugar en ese arte. La música es bella, cierto. Pero ignoro si mi hija es capaz de recrear esa belleza. Ella misma lo duda. Con frecuencia, después de las audiciones, la he visto llorar, a pesar de los aplausos. Por otra parte, si alguno aplaude sin fervor, mi hija tiene la facultad de descubrirlo entre la concurrencia, y esto basta para que sufra y lo odie con ferocidad de ahí en adelante. Pero es raro que alguien apruebe fríamente. Mis amigos más cercanos han aprendido en carne propia que la frialdad en el aplauso es peligrosa y puede arruinarlos. Si ella no hiciera una señal de que considera suficiente la 8 ovación, seguirían aplaudiendo toda la noche por el temor que siente cada uno de ser el primero en dejar de hacerlo. A veces esperan mi cansancio para cesar de aplaudir y entonces los veo cómo vigilan mis manos, temerosos de adelantárseme en iniciar el silencio․ Al principio me engañaron y los creí sinceramente emocionados: el tiempo no ha pasado en balde y he terminado por conocerlos. Un odio continuo y creciente se ha apoderado de mí. Pero yo mismo soy falso y engañoso. Aplaudo sin convicción. Yo no soy un artista. La música es bella, pero en el fondo no me importa que lo sea y me aburre. Mis amigos tampoco son artistas. Me gusta mortificarlos, pero no me preocupan. Son otros los que me irritan. Se sientan siempre en las primeras filas y a cada instante anotan algo en sus libretas. Reciben pases gratis que mi hija escribe con cuidado y les envía personalmente. También los aborrezco. Son los periodistas. Claro que me temen y con frecuencia puedo comprarlos. Sin embargo, la insolencia de dos o tres no tiene límites y en ocasiones se han atrevido a decir que mi hija es una pésima ejecutante. Mi hija no es una mala pianista. Me lo afirman sus propios maestros. Ha estudiado desde la infancia y mueve los dedos con más soltura y agilidad que cualquiera de mis secretarias. Es verdad que raramente comprendo sus ejecuciones, pero es que yo no soy un artista y ella lo sabe bien. La envidia es un pecado detestable. Este vicio de mis enemigos puede ser el escondido factor de las escasas críticas negativas. No sería extraño que alguno de los que en este momento sonríen, y que dentro de unos instantes aplaudirán, propicie esos juicios adversos. Tener un padre poderoso ha sido favorable y aciago al mismo tiempo para ella. Me pregunto cuál sería la opinión de la prensa si ella no fuera mi hija. Pienso con persistencia que nunca debió tener pretensiones artísticas.Esto no nos ha traído sino incertidumbre e insomnio. Pero nadie iba ni siquiera a soñar, hace veinte años, que yo llegaría adonde he llegado. Jamás podemos saber con certeza, ni ella ni yo, lo que en realidad es, lo que efectivamente vale. Es ridícula, en un hombre como yo, esa preocupación.  Si no fuera porque es mi hija confesaría que la odio. Que cuando la veo aparecer en el escenario un persistente rencor me hierve en el pecho, contra ella y contra mí mismo, por haberle permitido seguir un camino tan equivocado. Es mi hija, claro, pero por lo mismo no tenía derecho a hacerme eso․ Mañana aparecerá su nombre en los periódicos y los aplausos se multiplicarán en letras de molde. Ella se llenará de orgullo y me leerá en voz alta la opinión laudatoria de los críticos. No obstante, a medida que vaya llegando a los últimos, tal vez a aquéllos en que el elogio es más admirativo y exaltado, podré observar cómo sus ojos irán humedeciéndose, y cómo su voz se apagará hasta convertirse en un débil rumor, y cómo, finalmente, terminará llorando con un llanto desconsolado e infinito. Y yo me sentiré, como todo mi poder, incapaz de hacerla pensar que verdaderamente es una buena pianista y que Bach y Mozart y Beethoven estarían complacidos de la habilidad con que mantiene vivo su mensaje. Ya se ha hecho ese repentino silencio que presagia su salida. Pronto sus dedos largos y armoniosos se deslizarán sobre el teclado, la sala se llenará de música, y yo estaré sufriendo una vez más.